Lulzim Bersheni s’është një emër i panjohur në futbollin shqiptar. Ai së bashku me Arvid Hoxhën u arratisën nga hoteli në Athinë në vitin 1987, duke bërë që sistemi komunist i asaj kohe të vendosej në alarm, teksa shumë persona e pësuan nga ky veprim.
Ishte 1 nëntori i vitit 1987 kur Vllaznia e futbollit u nis për ndeshjet evropiane në Finlandë, në përballjen e Helsinkit. Fill pas aktivitetit, lojtarët u kthyen në Athinë, duke kaluar natën në një prej hoteleve të kryeqytetit grek, për të pritur të nesërmen dhe ndërrmarë rrugën për në Tiranë.
Pikërish nën hundën e sigurimit që i kontrollonte pas çdo hapi, Lulzim Bershemi dhe Arvdi Hoxha u arratisën nga hoteli dhe shkuan në ambasadën e Ish-Jugosllavisë në 6 nëntor, duke kërkuar azil politik.
Në lidhje me pasojat, jetën e re në Greqi, premtimin mes njëri – tjetrit për mos tradhti apo edhe vuajtjen e të qenit larg familjes, Bershemi është rrëfyer në një intervistë të gjatë për mediet greke.
“Për miqtë e Panionit, në fund të viteve 80-ta ishte i preferuari i tyre “Loulis”. Për futbollin grek, një nga të huajt më fantastikë që kalonte në stadiumet e Kategorisë së Parë në atë kohë. Një simbol për Shqipërinë! E mësuam si Lulzim Bershemi, 35 vite pas ardhjes së tij në atdheun tonë, zbulon për herë të parë emrin e tij të vërtetë dhe të gjitha detajet e arratisjes tronditëse nga vendlindja që supozohej ta klasifikonte në histori si “i pari”.
“Një sportist shqiptar që theu prangat e Hoxhës dhe arriti të garojë jashtë vendit”, thuhet në fillim të rrëfimit.
Një histori që “kundërshton” skenarin më të mirë thriller me spiuna. Prej rreth 35 vitesh vetëm spekulohej sesi protagonisti ia doli të “shpëtonte” me shokun e skuadrës. Tani, megjithatë, ai ka vendosur ta rrëfejë vetë këtë aventurë, e cila përfshin arratisjen nga hoteli, drejtimin në një ambasadë tjetër shtetërore, ngatërrimin e shërbimeve sekrete të të paktën tre vendeve, arratisjen me xhipa të zinj, përndjekjet dhe tentativat kundër jetës së tij që është një skenar për një film. Ai mund të mos ketë shkuar në Amerikë, ku ishte synimi i tij parësor, por kjo mund të bëhet përmes … Hollywood. Askush nuk mund ta dijë.
– Lulzim, fillimisht dua të më sqarosh pse e shkruan emrin tënd si “Bersheni”, ndërsa të gjithë të njohim si Bershemi?
– Ky është emri im. Unë quhem Bersheni, por mesa duket atëherë ndonjë gazetar e ngatërroi “m”-në me “n” që është afër dhe Bersheni mbeti. Tani i dëgjoj të dyja, por në thelb quhem Bershemi.
– Pra, e sqaruam këtë, le të shkojmë tani për të kapur historinë tuaj nga fillimi.
– Unë luaja në Vllaznia dhe kishim fituar biletën për të luajtur në Kupën e Kupave. Në verën e atij viti luajtëm një lojë miqësore në Mal të Zi me Buducnost. Në atë kohë në këtë skuadër luante i madhi Dejan Savicevic, i cili më pa dhe pas përfundimit të ndeshjes u tha njerëzve të tij që të bënin gjithçka për të më marrë. Në të vërtetë, njerëzit e Buducnostit bënë një propozim, por drejtuesit e ekipit tim u përgjigjën se “lojtarët nuk janë vetura për t’u shitur”. Por që nga ai moment më lindi mendimi që të bëja diçka për të ikur nga Shqipëria, sepse e pashë që nuk mund të realizoja ëndrrat e mia. Kam pasur paraqitje edhe nga ekipet kombëtare dhe kam parë që ishte pjesa tjetër e Europës, ndërsa ne ishim shumë prapa.
– Jeni bërë herë të tjera “subjekt” diskutimi?
-Po, kishim luajtur edhe me kombëtaren e Francës dhe njerëz nga federata franceze më thanë gjithashtu se donin të më merrnin të luaja për një ekip francez. Por megjithatë njerëzit e federatës shqiptare nuk më lanë.
– Pra, ju ngadalë filluat të mendoni për mënyrën se si do ta arrini qëllimin tuaj.
-Në Shqipëri gjërat ishin të vështira. Regjimi komunist nuk u la liri qytetarëve, ndaj ne që pamë se çfarë po ndodhte në pjesën tjetër të Evropës, menduam se si mund të largoheshim. Por ju e dini se nuk ishte aspak e lehtë. Nuk dinit kujt t’i besoni dhe kujt jo. Ju rrezikuat vetëm të thoni diçka dhe të hutoheni, sepse vetë miku juaj apo edhe vëllai juaj mund t’ju tradhtonte.
– Por më në fund i besove Arvd Hoxhës dhe bëre ëndrrën tënde realitet, por pse zgjodhët më në fund Athinën?
– Mos mendoni se gjërat ishin të lehta me Hoxhën. Para se të bënim atë që bënim, i betuam njëri-tjetrit se askush nuk do ta “shiste” tjetrin. Dhe ne u betuam duke i vënë një thikë në qafë njëri-tjetrit. Tani sa për Athinën që më pyete dhe këtu më duhet të të them se Athina doli gjatë rrugës si destinacioni ynë.
– Pra, kishit provuar më parë?
-Fillimisht donim të shkonim në Maltë, kur luajtëm me Sliemën. Por shqiptarët kishin frikë se unë mund të largohesha, sepse unë kisha bërë tashmë kuptim në vendin tim dhe në fakt një gol që kisha shënuar ishte një sinjal në emisionin televiziv sportiv dhe isha votuar si më i miri i të gjitha kohërave në ligë.
Kështu që në hotel kishte shumë siguri nga ambasada shqiptare dhe kuptuam që na ruanin disa agjentë sekretë. Pastaj luajtëm në Finlandë me Rovaniemin. Aty biseduam me një gazetar dhe i kërkuam informacione, por duke qenë se gjërat ishin më të qetë nuk vendosëm. Gazetari na tha se për shkak se qeveria e atëhershme finlandeze ishte në thelb e majtë, ekzistonte rreziku që të na ekstradonte në Shqipëri. Kur u larguam nga Finlanda, ndaluam në Hungari.
– E di që keni dalë nga hoteli natën, por deri më sot nuk dihet se ku keni shkuar, ku jeni fshehur.
-Vërtet ndërsa historia jonë është shkruar, askush nuk e ka mësuar saktësisht se si ndodhi dhe këtë dua t’ju them sot. E kishim parë që rreth 200 metra ishte ambasada e Jugosllavisë së atëhershme. Ne dinim edhe serbisht dhe gëzimi i tyre është i papërshkrueshëm. Edhe unë i kisha rrënjët në Mal të Zi, sepse mbiemri im është “Jahic”, por e ndryshuan kur shkuan në Shqipëri në “Bersheni”.
Siç e dini, jugosllavët dhe shqiptarët nuk i kanë marrëdhëniet më të mira, ndaj ne e dinim se ata do të na prisnin rehat atje. Kështu zbritëm në recepsion dhe pamë që agjenti që na ruante në hyrje e kishte zënë gjumi. Pastaj dolëm nga hoteli dhe shkuam në ambasadën jugosllave. Nuk qëndruam jashtë. Na pranuan menjëherë, me shumë gëzim dhe kërkuam azil politik. Jugosllavët njoftuan autoritetet greke dhe mbaj mend që erdhi menjëherë përfaqësuesja, e cila na dha garanci se nuk do të na dorëzonte. Erdhën tre xhipa të zinj dhe dolën njerëz me automatikë dhe na morën. Kjo eshte. Ne kishim sukses. Ishte 6 nëntori dhe sigurisht që është dita që nuk do ta harroj kurrë në jetën time.
– Duhet të ketë pasur një humbje të madhe në Shqipëri atëherë. Kam lexuar se janë bërë marrje në pyetje, janë larguar njerëzit nga Vllaznia, por edhe familjet tuaja kanë pasur probleme të mëdha.
– Kjo është pikërisht ajo që ndodhi. Gjithçka që thua. Vetë familja ime vuajti. Ndërsa ishin njerëz të mirë dhe paqësorë, i internuan nga Shkodra në një fshat malor, ku edhe pulat hanë gurë për të mbijetuar.
Nuk kishte asgjë. Komunistët i dërguan atje ata që donin të internoheshin. Vite më vonë mësova se vendimin e kishte marrë kryetari i bashkisë dhe ndërsa të tjerët i thanë të mos e bënte, sepse familja ime nuk është fajtore për vendimin tim, ai ishte i bindur. Ai donte ta bënte këtë për të dhënë shembull për të tjerët. Por njerëzit më kishin bërë tashmë hero dhe me ikjen tonë në thelb hapëm rrugën që fëmijët e tjerë të ndiqnin dhe të gjenin fatin e tyre. E kishim futur ujin në hendek.
– Pra autoritetet greke ju pritën dhe më pas çfarë ndodhi?
– Na çuan në qendrën e atëhershme të emigrantëve në Lavrio. Aty policia na tha të bënim kujdes dhe na futën në një qeli ku kishte rumunë dhe bullgarë dhe jugosllavë, por edhe kurdë. Aty – pasi historia jonë u bë e njohur dalëngadalë – na gjeti një njeri që ishte diçka si presidenti i Vorio Epirit, zoti Gikas dhe na ndihmoi shumë. Në fakt, ishte ai që na rregulloi dhe ne dhamë intervista si për CNN ashtu edhe për BBC, sepse atëherë Shqipëria ishte një vend i mbyllur, si Koreja e Veriut tani dhe ndoshta edhe më shumë dhe të gjithë donin të dinin gjërat. Disi u bëmë edhe më të famshëm.
– Pas gjithë kësaj, si lindi Panionios dhe si e nisët karrierën në Greqi?
– Ishte një aventurë. Asgjë nuk ishte e lehtë (qesh).
– Kjo është?
–Madje zoti Gikas na mori nga Lavrio dhe na çoi në një hotel. Që aty nisi të bëhej e njohur historia jonë madje dhamë një intervistë për “Athletiki Echo”.
Takova edhe një burrë pasi më tha se kishte këshilla për të rregulluar që unë të provoja në AEK. Një ditë na tha se do të kalonte një makinë për të na marrë për stërvitje. Na lajmëroi recepsioni dhe zbritëm dhe pamë tre vetaqë na prisnin. Na futën brenda dhe arritëm në një ndërtesë të madhe. U ngjitëm në katin e fundit dhe aty mësuam se më në fund po bisedonim me njerëzit e Panionit. Nuk e di si, por presidenti i atëhershëm Gerasimos Ventouris, kishte marrë vesh për ne dhe na dërgoi dhe na morën dhe na çuan në zyrat e tij. Ai kishte edhe një përkthyes atje dhe më në fund na bindi dhe firmosëm për Panionios.
– Që atëherë, e keni gjetur qetësinë tuaj?
– Me futbollin po, por në Shqipëri nuk e thanë që ne kishim lënë rrugën që u nisëm dhe ndodhnin gjëra të ndryshme. U bënë përpjekje kundër meje.
– Çfarë do të thuash?
– Një herë ishim në stërvitje me Hoxhën dhe na goditi një makinë. Gjithçka që mund të shihnim ishte se ai kishte targa diplomatike. Mund të ketë qenë ose jo një rastësi. Por një herë tjetër më ndaloi një xhip dhe dolën njerëz të armatosur që flisnin shqip. Arrita të reagoj dhe kështu shpëtova.
– Si reagoni?
– Mos e bëni këtë, nuk na bën ta shkruajmë (qesh). Megjithatë, të dyja herë kam informuar Panionios dhe në fakt herën e dytë, Panagiotis Amanitis në bashkëpunim me Ministrinë e Punëve të Jashtme i kanë dërguar një mesazh ambasadës shqiptare dhe i kanë informuar se nëse pësojmë diçka do të mbajnë përgjegjësi.
– Unë imagjinoj se nuk mund të shkoni në Shqipëri për të parë familjen tuaj.
– Sigurisht. Imagjinoni që nga Panionios të më lëshonin një pasaportë që ishte për të gjitha vendet e botës, përveç Shqipërisë. Kisha frikë se mos më rrëmbenin dhe doja që ai të shkruante këtë pasaportë që ta shihnin në kufirin grek dhe të mos më lejonin të largohesha nga vendi. Por në Shqipëri kam shkuar dy herë fshehurazi. Herën e fundit ishte në funeralin e babait tim dhe unë kisha folur me njerëzit e mi atje, kështu që ata i kishin të gjitha gati.
Dije që facebook-u më ka ndihmuar shumë dhe është ai që në përgjithësi është një “mjet”. Kjo është arsyeja pse shumë vende e ndalojnë përdorimin e tij nga qytetarët e tyre, në mënyrë që ajo që bëhet brenda tyre të mos dalë. Megjithatë, e bëra herën e fundit dhe në vitin 2014 shkova në varrimin e babait tim. Por me shumë masa paraprake.
– Pse e ke akoma problem? A nuk kanë ndryshuar gjërat?
– Po, akoma. Nuk do t’ju them shumë, por vetëm se në thelb mentaliteti mbetet i njëjtë. Mund të duket se një vend po del nga e kaluara komuniste dhe nuk po flas vetëm për Shqipërinë, por edhe për Rusinë për shembull, por njerëzit që e drejtojnë në fakt vijnë nga ajo periudhë dhe mentaliteti nuk ka ndryshuar plotësisht.
– Kemi kaq kohë që flasim dhe nuk kemi thënë asgjë futbollistike për karrierën tuaj në Greqi. Më tregoni për veten tuaj, çfarë ishte Panionios?
– Familja ime, siguria ime. Këtu gjeta njerëz që më binin vërtet si familje. Ata u bënë familja që kisha lënë pas në Shqipëri dhe ishin pranë meje në çdo moment. Në Nea Smyrni, dikush mund t’ju bjerë ziles vetëm për t’ju përshëndetur ose për të ardhur të ulet me ju për t’ju bërë shoqëri. Këtë gjë nuk e kam parë askund tjetër.
– Në të njëjtën kohë, megjithatë, Nea Smyrni është një shoqëri ku të gjithë njihen dhe gjithçka bëhet e ditur menjëherë.
– E di çfarë po thua dhe e kam ndjerë. Shikoni, unë erdha në Panionios si fëmijë i ri dhe arrita të tregoj talentin tim. Mbaj mend që në seancën e parë stërvitore me Brahms, ai bëri dopio dhe më detyroi të shkoja te Elias Berios. Doja të tregoja gjëra dhe bëra gjëra të ndryshme, me rezultat që Elias u acarua dhe donte të më shkelmonte, por as ai nuk ia doli (qesh). Më pas i thotë Brahmsit: “Zotëri ndërroje anën” dhe Gravanis bërtiti: “Ma sill”. Gravanis ishte djalë i mirë, por unë e acarova dhe u kapëm për dore. Pastaj Koutropoulos, Lima, Chalkidis i thanë Brahmsit që të më lëshonte një biletë menjëherë. Brahms më donte dhe kur u nis për në Belgjikë donte që të ishim bashkë, por Ventouris i tha: “jo akoma. Epo, ne nuk jemi të lumtur për të”.
– Nea Smyrni të ka pëlqyer gjithmonë dhe në fund nuk u largove.
– (Të qeshura). Siç e dini, ne jemi në të njëjtën moshë dhe kemi shkuar në të njëjtat dyqane. Më pëlqeu Nea Smyrni. Në përgjithësi e kam dashur Greqinë. Më pëlqen ky vend. Nuk doja të shkoja në Amerikën ku besoja fillimisht, apo kudo tjetër. Në Greqi dhe vetëm me pasatempo dhe pije freskuese jeni njeriu më i lumtur në planet. Unë eci vetëm në plazh dhe më mbush. Grekët – mos shikoni tani që po kalojnë vështirësi – janë një popull mikpritës. Sigurisht që jam martuar edhe me një greke.
– Për këtë arsye nuk u largove për të shkuar te një ekip tjetër?
–Më pëlqeu Nea Smyrni. E dini që kam qenë në histori edhe me gjashtë biletat që nuk u rinovuan, kur Marangos shkoi në Panathinaikos. Në fakt, atëherë në agim më mori presidenti i Levadiakos, Michalis Sklapanis, sepse Telis Batakis më donte si “i çmendur”. Në një miqësore në Livadia kisha shënuar 4 gola dhe kisha humbur një penallti. Shkova në një takim me të në Plakë dhe aty mësova se isha i lirë. Më dha 21 milionë dhe një shtëpi për dy vjet. Por nuk e kuptova saktësisht se çfarë kishte ndodhur me kartonin tim dhe nuk doja ta “shes” Panionin.
Vërtet u ktheva në Nea Smyrni dhe takova Ermidin, i cili duke qarë më tha që të rri, të mos e shesë e të tilla. Erdhi edhe Michalis Donas dhe më tha të qëndroja. I thashë që nuk isha larguar dhe në fakt isha e vetmja që vazhdova normalisht stërvitjen. Ndoshta jo i vetmi, me mua ishte edhe Kopitsis. Në atë kohë më kërkonin skuadra si Pierikos, Xanthi, nga Selaniku një gazetar më tha se mund të fliste me PAOK-un ose me Arisin. Por unë kisha si shtëpi Nea Smyrni dhe Panionios. Nuk doja të largohesha nga këtu dhe pavarësisht presionit që më bënë, u pajtova me Hermidisin dhe ai më bëri një kontratë më të mirë dhe qëndrova këtu. Madje, atëherë i thashë Sklapanis që ta shmangte:: “President, Livadia është një qytet i vogël dhe nëse shkoj në kioskë për të marrë cigare, do ta zbuloni menjëherë”.
– Në përgjithësi keni qenë argëtues, të pëlqente të dilje dhe të kaloje natën?
– (Të qeshura). Isha një fëmijë i vogël dhe sigurisht që e doja jetën. Veç kësaj, kam pasur sugjerime nga Janina dhe Panaitoliko, por vërtet nuk doja të largohesha nga Nea Smyrni. Atëherë nuk e dija se çfarë do të thotë futboll profesionist. Kam pasur edhe shokë skuadre te Panionios që kanë dalë, por në një moment më ka dalë emri dhe vetëm gazetat kanë shkruar për mua. Madje, një herë më kujtohet që më ka “dhuruar” një shoku im i skuadrës, afër dhe e kam mësuar nga vetë gazetari. Ai, sepse gruaja i bënte presion të dilte dhe nuk donte, për t’i dhënë një shembull se kudo që shkojmë na njohin dhe jemi personazhe publike.
– Keni menduar që në fakt nuk kemi bërë një intervistë, por a më keni përshkruar një histori që mund të shndërrohet lehtësisht në film?
– Por tashmë në Shqipëri më kanë kërkuar ta bëj libër apo film. Sepse në thelb edhe sot njerëzit më thonë që ua kam hapur derën fëmijëve të tjerë që të mund të jetojnë ëndrrën e tyre. Në fakt, marr mesazhe nga njerëz që më bëjnë urime. Dhe të mendosh që nuk të thashë me detaje, përndryshe do të duhej të shkruash me ditë (qesh). Ndoshta në të ardhmen, tani që kam vendosur të “dal nga guaska” mund ta bëjmë. kurrë s’i dihet.
